Wie geeft toestemming: jeugdige, ouders, mentor of iemand anders?

Bij het aangaan van een professionele relatie is het belangrijk om relaties in kaart te brengen. Als professional heb je de plicht om zelf te onderzoeken wie wettelijk vertegenwoordiger is van de jeugdige of de wilsonbekwame volwassenen en dit zorgvuldig in kaart te brengen. 

Als je weet wie wettelijk vertegenwoordiger is, dan weet je ook wie toestemming kan geven voor begeleiding/behandeling en het delen van informatie.

Standaardregel omtrent toestemming geven

De standaardregel (art 5 NVO beroepscode) is voor het geven van toestemming voor behandeling/begeleiding/onderzoek:

• bij jongeren <12 jaar: de ouder(s) met het gezag
• bij jongeren van 12 tot 16 jaar: de jeugdige en de ouder(s) met gezag
• bij jongere >16 jaar: de jongere zelf.

Vanaf 12 jaar oefent de jeugdige zelf zijn rechten uit over zijn dossier (kopie, vernietiging, et cetera). Bij het verstrekken van informatie aan derden is echter aansluiting gezocht bij de pedagogische praktijk waarin ouders met gezag en jeugdigen tussen 12 en 16 jaar hierover samen beslissen. De reden hiervoor is dat deze gegevens ook vaak betrekking hebben op de ouders en/of de gezinssituatie. Een uitzondering kan worden gemaakt als de pedagoog meent dat dit meebeslissen van ouders strijdig is met de zorg van een goed pedagoog.

Let op: de jongere tot 16 jaar hoeft geen toestemming te geven voor informatieverstrekking aan de gezaghebbende ouders. Ouders met gezag, voogd en mentor houden een eigenstandig recht op informatie uit het dossier. Een uitzondering geldt indien het verstrekken van informatie strijdig is met de zorg van een goed pedagoog.

Als ouders er niet meer zijn of het ouderlijk gezag is beëindigd, dan is er een voogd benoemd. De voogd heeft dezelfde bevoegdheden als de ouder met gezag.

Wat te doen bij wilsonbekwaamheid?

Is een jongere tussen de 12 en 18 jaar wilsonbekwaam is, dan is de ouder of ouders met gezag de wettelijk vertegenwoordiger (art 7 lid 1 NVO beroepscode).

Is een meerderjarige wilsonbekwaam dan kunnen de volgende personen wettelijk vertegenwoordiger zijn (art 7 lid 2 NVO beroepscode):

• de persoon die door de rechter is aangewezen (mentor of curator), is die er niet dan
• de persoon die schriftelijk gemachtigd is voor de cliënt, is die er niet dan
• de echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel, is die er niet of wil deze niet optreden als wettelijk vertegenwoordiger dan
• een ouder, meerderjarig kind, broer of zus, kleinkind, grootouder van de cliënt

Informatie over wettelijke vertegenwoordiging moet eenvoudig te vinden zijn in het dossier, zodat ook een vervanger weet wie beslissingsbevoegd is.

Voor meer informatie over gezag zie de bijlage van de NVO beroepscode: Ouderschap, gezag en (echt)scheiding.